Rusya’nın Vanaları Kapatması Durumunda Ne Olacak

Türkiye ile Rusya arasında gerilimin artabileceği endişesi, kış mevsimi de kapıdayken “Ya Rusya vanaları kapatırsa” sorusunu gündeme getirdi. Birçok enerji uzmanı bu hususta değişik görüş belirtiyor. Kimine göre, Rusya doğalgazda ikinci en büyük müşterisi Türkiye’nin gazını kesmeyi göze alamaz. Bir diğer görüş ise senelik enerji kullanımının aşağı yukarı üçte birini Rusya’dan karşılayan Türkiye’nin, bilhassa doğalgazı basit basit diğer kaynaklardan temin edemeyeceği yönünde.

Gazının aşağı yukarı yarısını Rusya’dan temin eden Türkiye’nin “B planı var mı”; işte bu bozukluğun cevabını aradık. Üst seviye bir enerji yetkilisi, “Ya Rusya, uluslararası bağlayıcılığı bulunan sözleşmeye karşın, her şeyi göze alıp gazı tamamıyla keserse” sorumuza karşılık, “Tabii ki problem olur. Bu halde Mavi Akım da, Batı Hattı da kesilmiş olacak. Türkiye’deki doğalgaz amacıyla mühim bir kusur bu. Kimse şunu diyemez: ‘Malımın yarısını kaybedeceğim bir sistemde hiçbir problem olmaz.’ Ha o dehemmiyetde biz ne yapacağız? Bakın ben size bir numune oldukça vereyim: 75’li senelerde Arap-İsrail savaşından ötürü Araplar bir petrol ambargosu uyguladılar dünyaya. O vakit İngilizler bir çözüm şeklinde ‘Gerekiyorsa faytonları dahi ulaşımda dehemmiyete sokarız’ dediler. Tabii ki bundan sonra ülkeniz kriz haline gelmişse, yalnızca enerji yetenekleri değil, diğer bütün yetenekleri seferber edilir ve problemleri o biçimde çözmeye çalışırız. Yapabildiğimiz kadar LNG takviyesi ile yaparız bunu, gerekiyorsa diğer ülkelerden aldığımız gaz miktarlarını artırırız, TANAP’ı oldukça süratli dehemmiyete sokmaya çalışırız, elektrik üretiminde doğalgazı dikkat çekici bir biçimde azaltır, pahalı da olsa diğer akaryakıt çeşitlerine ya da kömüre yükleniriz. Tanrı düşünmesin tabii ama bu tür bir halde lüzumlu tedbirleri alırız. Uzun vadede güneş ve yel santrallerinin dehemmiyete girmesiyle enerjide oldukça bağımsız olmayı hedefliyoruz” diyor.

ALTERNATİF ÇÖZÜM PEK YOK

Geçtiğimiz sene Türkiye’de aşağı yukarı 50 milyar metreküp doğalgaz tüketildi. Yüzde 98’ini ithal ettiğimiz gazın anında anında yarısını Rusya’dan sağlıyoruz. İthal gazın yarısına yakınını elektrik üretimi, yüzde 28’ini endüstri, yüzde 22’sini ise konutlarda ısınma hedefiyle kullanıyoruz.

Enerji Piyasaları Eksperi Abdurrahman Övündür, şunları söylüyor: “Enerji arz güvenliği, dışa bağımlılığı yüksek bulunan ülkeler yönünden çok büyük ehemmiyet arz ediyor ve arz güvenliğinde risklerin azaltılarak yönetilmesi çok mühim. Türkiye’nin Rus ya da İran yönü ile, ya da Rusya’nın Ukrayna ile yaşaması mümkün bir siyasi krizde maalesef doğalgazda yönetilmesi çok güç bir enerji bağımlılığına sahibiz. Doğalgaz santrallerinin yüksek gaz çekişi bilhassa kış aylarında Türkiye’yi arz güvenliğinde problemlu bir hale sokabiliyor. Elektrik ve gaz talebinin arttığı soğuk kış günlerinde her sene Rusya, İran ve Azerbaycan hattında yaşanılan rutin teknik problemlar, arz yetersizliğine sebep oluyor ve çoksı vakit Cezayir, Nijerya ve Katar’dan LNG getirmek mecburiyetinde kalıyoruz. Enerji yönetimimiz doğalgaz arzında yaşanılan problemleri gördüğünde, ilk başvurduğu çözümler doğalgaz yakıtlı kamu elektrik santrallerini pahalı ikincil yakıta geçirmek ve yüksek yoğunluklu elektrik ve doğalgaz tüketen endüstri tesislerinin talebini azaltmak oluyor. Bu adımlar yeterli olmazsa, diğer doğalgaz santrallerinin üretimlerini düşürmek ve elektrik kesintisine gitmek; son deva şeklinde meskenlere gaz verememek gibi bir proses izleniyor.”

NE ELEKTİRİK KALIR, NE GAZ

Rusya, İran ve Azerbaycan’dan ithal edilen gazda problem yaşandığında, elektrik ve gaz talebini azaltmak halinde kalmamak amacıyla kaynak detaylılığı konusu ile ilgili radikal adımlar atılması lüzumluliğini altını çizen Övündür, şunları söylüyor: “Diğer iki büyük problem ise iletim hat taşıma kapasitesinin yetersizliği ve kullanımın az bulunduğu dehemmiyetde depolama yapıp arzın arttığı dehemmiyetde sisteme verecek yeterli depolama ve geri basma kapasitesindeki yetersizlik. Son senelerde kış aylarında doğalgazda günlük maksimum tüketim miktarımızın 190-195 milyon metreküpün üstüne çıktığı anda arzda bozukluğun başladığı ve kesintiye gidildiğini görüyoruz. 2014’te günlük maksimum çekiş 215 milyon metreküpe kadar çıktı ve kesinti yapılmak mecburiyetinde kalındı. Günlük şeklinde Silivri’deki deponun 20 milyon m3, Ereğli LNG terminalinin 22 milyon m3, Aliağa LNG terminalinin 16 milyon m3, toplam nominal sisteme giriş miktarı 195 milyon m3 bulunduğunda dahi 2014 seneındaki maksimum günlük kullanımı karşılayamadığımız gözüküyor. Kış aylarında Batı Hattı ve Mavi Akım’dan günlük 90 milyon m3’ü Ruslardan aldığımızı düşündüğümüzde, siyasi amaçla ya da teknik sebeplerle soğuk bir günde Ruslar gazı keserse gazın yarısı gitmiş oluyor ki bu da ülkede yönetilmesi güç bir enerji tablosunu meydana koyuyor. Bunun ne depo, ne de LNG terminalleri ile karşılanması mümkün değil. Bugüne kadar yakın dostumuz diye tanımladığımız İran’ın bile ‘bana yetmiyor’ diyerek kış ortasında gazımızı kesmediği hiç olmadı. Yani her sene derli toplu şeklinde kesiyor. Aynı gün hem Rusya, hem İran gazı giderse Türkiye’de ne elektrik kalır ne de gaz.”

10 YIL SONRA GAZIN PAYI YÜZDE 25

Enereji Bakanlığı yetkilisi ise mümkün bir problem yaşanması halinde Rusya dışında da gaz tedarik yeteneği bulunduğunu söyleyerek, “Önemli ölçüde termal gücümüz de var. Büyük havzalarda su miktarları çok iyi. Elektrik arzına şu an itibariyle tesiri yönetilebilir. Batı Hattı’ndan günlük 40-45 milyon metreküp üzerinden düşünürseniz, LNG ve yeraltı deposundan kısa dehemmiyetde bunu sağlayabiliriz. Dış siyaset manasında konjonktürel şeklinde geçici bir kriz yaşanması haline dair söylüyorum. Türkiye gazının yüzde 45’ini Rusya’dan alan bir ülke, oldukça uzun devam etmesi halinde oldukça efektif neticeler verecek adımlar atmak lüzumlu. Kaynak çeşitlendirmesinde oldukça süratli gideceğiz, ek maliyete sebepi verecek ama oldukça çok spot gaz alımı yapacağız. Stratejik planlarımıza bakarsanız doğalgazla ilgili yeni güç kurulumu nerdeyse sıfırlandı. Yenilenebilir ve yerli kaynakları ön plana çıkartmaya çalışıyoruz. Doğalgazdan elektrik üretimine dair teşvik manasında rastgele bir katkı verilmezken, diğer bütün seçenek yakıtlara dair mühim ölçüde katkı koyuyoruz. 10 sene sonra gazın toplam üretimdeki ağırlığı yüzde 25 seviyesinde olacak. Temel problem gazın ağırlığını düşürecek miyiz, doğalgazda ülke bağımlılığında kaynak detaylılığı yapabilecek miyiz, TANAP, LNG gibi seçenekler ile… Ama şunu da unutmayalım lütfen, Ukrayna-Rusya krizinin en dehşet bulunduğu vakit dahi Rusya Ukrayna’ya gaz kesimi yapmadı. Parasını ödemediği amacıyla kesme dışında gaz kesimi yapmadı. Uluslararası sözleşmelerin şu şekilde bir özelliği var: Konjonktürel politik hallere göre bu sözleşmeleri bir enstrüman, bir yaptırım şeklinde kullanmazsınız” diyor.

Ayrıca Enerji Bakanlığı’nın kendi içerisinde saklı şeklinde hazırladığı kriz senaryoları bulunduğunu ve hem elektrik, hem doğalgaz amacıyla geçici kesintilerde atılacak adımlara yönelik değişik opsiyonlar bulunduğunu ekliyor.

En İyi Burun Doktoru - Soğuk Lipoliz -